Strengere regels uit derogatiebeschikking gaan op 1 maart 2023 al in

Het ministerie maakte in december een inschatting van hoe de derogatiebeschikking geïmplementeerd zou kunnen gaan worden. Op verzoek van de Tweede Kamer hield het kabinet daarbij rekening met de agrarische bedrijfspraktijk. Boeren kregen daarom tot 1 januari 2024 de tijd om aan de aangescherpte regels te voldoen.

Daar moet de minister nu op terugkomen. „Die inschatting blijkt achteraf niet goed te zijn geweest. De Europese Commssie wil dat de derogatiebeschikking eerder wordt geïmplementeerd", concludeert Adema. Het kabinet kiest daarom voor 1 maart 2023, in plaats van 1 januari 2024. „Ik betreur de gang van zaken en de zorgen die dit met zich meebrengt. Daarover blijf ik graag in gesprek met de sector."

Vanaf 1 maart 2023 geldt er een bemestingsverbod op bufferstroken langs sloten en de verplichting voor het inzaaien van vanggewassen.

Bufferstroken

Met betrekking tot de bufferstroken is het zo dat er wel een gewas op mag staan. Het zijn dus geen teeltvrije zones. Er mag enkel geen bemesting plaatsvinden op deze stroken.

Adema hoopt de wetgeving hierachter (Activiteitenregeling milieubeheer, red.) zo snel mogelijk naar de Tweede Kamer te kunnen sturen. De bedoeling is dat er uiteindelijk een integrale aanpak komt voor bufferstroken, waarbij dezelfde breedte van toepassing is voor mest, gewasbescherming en GLB. Adema: ‘Dat maakt de teeltvrije zones in de praktijk beter uitvoerbaar voor boeren en voor de overheid beter handhaafbaar. Ik verwacht deze harmonisatie per 1 januari 2024 te kunnen afronden. Vanaf dan is het ook verboden om gewasbescherming te gebruiken op bufferstroken.'

GLB

Omdat in het GLB al regels over teeltvrije zones zijn opgenomen, verwacht Adema niet al te veel problemen bij de uitvoering. De minister in de Kamerbrief: ‘Als op basis van de huidige regels over teeltvrije zones een bredere zone of bufferstrook aangehouden moet worden dan waartoe de derogatiebeschikking verplicht, dan zal de breedste bufferstrook van toepassing zijn. In de tussentijd zijn de bufferstroken sinds 1 januari 2023 ook al verplicht voor deelnemers aan het GLB. In eerdere jaren nam meer dan 80 procent van alle bedrijven met landbouwgrond deel aan het GLB en richting de 100 procent van alle melkveehouders.'

'Verontreinigde gebieden'

De minister wijst ook extra 'met nutriënten verontreinigde gebieden aan (NV-gebieden). Dat gebeurt op waterschapsniveau en leidt er toe dat bijna vijftig procent van het landbouwareaal verontreinigd is per 2023. Adema: 'De aanwijzing van de extra NV-gebieden heeft vooral voor melkveehouders in die gebieden directe gevolgen. Zij bouwen de derogatie sneller af omdat zij nu ook in het andere derogatieregime vallen. Ik begrijp dat dit voor boeren in die omgeving nu op korte termijn vraagt om een snelle aanpassing van de bedrijfsvoering. De door het kabinet in september 2022 aangekondigde Subsidie behoud grasland (voorheen aangeduid als transitietegemoetkomingsregeling) houdt rekening met de hoeveelheid mestplaatsingsruimte die een ondernemer verliest, waardoor deze ondernemers in aanmerking zullen komen voor een hogere vergoeding.'

In deze gebieden wordt de derogatie sneller afgebouwd en zullen per 2025 de gebruiksnormen voor stikstof met 20 procent omlaag moeten.

Vanggewas

Adema gaat ook de verplichting voor het zaaien van een vanggewas dit jaar invoeren. Dit zal gebeuren voor de inzaaidatum van 1 oktober 2023. De essentie achter deze maatregel is dat boeren aangemoedigd worden om uiterlijk 1 oktober 2023 een vanggewas in te zaaien. Als dit daarna gebeurt, dan krijgt de ondernemer het jaar daarna een korting op de stikstofgebruiksnormen. Winterteelten zijn uitgezonderd van deze maatregel, zoals ook in het Zevende Actieprogramma staat.

Het ministerie heeft in het najaar de lijsten met vanggewassen en winterteelten ter inzage gelegd. Adema is zich er door deze consultatie van bewust dat afzetcontracten al zijn gesloten en dat boeren beperkt de ruimte hebben om hun bouwplan aan te passen. De komende maanden wil hij daarom kijken hoe het kortingsdeel van de voor 1 oktober 2023 in te voeren vanggewassenmaatregel eruit kan komen te zien. De komende maanden werkt de minister deze maatregel uit. Ook zal de definitieve lijst met vanggewassen en winterteelten dan gepubliceerd worden.